Periodontologia – zdrowe przyzębie, zdrowe zęby
Periodontologia to dziedzina stomatologii, która zajmuje się profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem chorób przyzębia. Przyzębie (łac. periodontium) to zespół wszystkich tkanek otaczających i utrzymujących ząb w zębodole. Należą do nich dziąsła, ozębna (więzadła utrzymujące ząb), cement korzeniowy oraz kość wyrostka zębodołowego. Zdrowe przyzębie jest podstawą dla zachowania własnych zębów przez całe życie, dlatego zrozumienie zasad periodontologii ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia jamy ustnej i całego organizmu.
Choroby przyzębia
Problemy z przyzębiem najczęściej zaczynają się od nagromadzenia płytki bakteryjnej – lepkiego, bezbarwnego biofilmu, który nieustannie tworzy się na zębach. Jeśli nie jest regularnie usuwana, ulega mineralizacji pod wpływem składników śliny i przekształca się w kamień nazębny. Jego szorstka powierzchnia staje się idealnym środowiskiem dla rozwoju szkodliwych bakterii. Co istotne, to nie same bakterie, ale przewlekła reakcja zapalna organizmu gospodarza na ich obecność, prowadzi do niszczenia tkanek. Proces ten przebiega w dwóch głównych etapach.
Zapalenie dziąseł (Gingivitis) – pierwszy sygnał ostrzegawczy
Zapalenie dziąseł to najwcześniejszy i najłagodniejszy etap choroby przyzębia. Charakteryzuje się zaczerwienieniem, obrzękiem i krwawieniem dziąseł, szczególnie podczas szczotkowania lub nitkowania. Jest to najważniejszy sygnał alarmowy, ponieważ zdrowe dziąsła nigdy nie krwawią. Na tym etapie choroba jest w pełni odwracalna, ponieważ nie doszło jeszcze do uszkodzenia kości i włókien utrzymujących zęby. Profesjonalne oczyszczenie zębów w gabinecie i wdrożenie prawidłowej higieny domowej zazwyczaj wystarczają, aby cofnąć stan zapalny.
Periodontitis (Paradontoza) – zaawansowane stadium choroby
Nieleczone zapalenie dziąseł może przekształcić się w periodontitis, potocznie nazywane paradontozą. W tym stadium stan zapalny przenosi się na głębsze struktury przyzębia, prowadząc do nieodwracalnego zniszczenia kości i włókien ozębnej. Pomiędzy dziąsłem a zębem tworzą się tzw. kieszonki przyzębne, czyli patologicznie pogłębione rowki dziąsłowe, w których gromadzą się bakterie, pogłębiając proces destrukcji. Objawami periodontitis są m.in. recesje dziąsłowe i obnażenie szyjek zębowych, zwiększona ruchomość zębów, nieprzyjemny zapach z ust (halitoza), a w zaawansowanych przypadkach nawet utrata zębów.
| Cecha | Zapalenie dziąseł (Gingivitis) | Zapalenie przyzębia (Periodontitis) |
|---|---|---|
| Stan | W pełni odwracalny | Nieodwracalny, prowadzi do trwałego uszkodzenia |
| Główne objawy | Zaczerwienienie, obrzęk, krwawienie dziąseł | Tworzenie kieszonek, zanik kości, ruchomość zębów, recesje |
| Uszkodzenie kości | Brak | Obecne i postępujące |
| Leczenie podstawowe | Profesjonalna higienizacja (skaling) i poprawa higieny domowej | Skaling poddziąsłowy (kiretaż), w zaawansowanych przypadkach chirurgia |
Kiedy należy umówić się na konsultację periodontologiczną?
Wczesne wykrycie problemów jest fundamentem dla skuteczności leczenia. Wielu pacjentów, widząc krwawienie, ogranicza szczotkowanie, co jest błędem prowadzącym do eskalacji problemu. Jeśli zaobserwujesz u siebie którykolwiek z poniższych objawów, należy niezwłocznie umówić się na konsultację periodontologiczną:
- Krwawienie dziąseł – występujące samoistnie lub podczas szczotkowania. To najważniejszy objaw aktywnego stanu zapalnego.
- Zaczerwienienie i obrzęk dziąseł – zdrowe dziąsła są bladoróżowe, twarde i mają ostre brzegi.
- Cofanie się dziąseł (recesja) – zęby wydają się dłuższe z powodu odsłonięcia korzeni.
- Nadwrażliwość zębów – szczególnie na zimne i ciepłe pokarmy, często spowodowana odsłonięciem szyjek zębowych.
- Ruchomość zębów – uczucie, że zęby się chwieją lub przemieszczają.
- Nieprzyjemny zapach z ust (halitoza) – utrzymujący się pomimo dbania o higienę.
- Wydzielina ropna – pojawiająca się przy ucisku na brzeg dziąsła.
- Zmiana w dopasowaniu protez – może świadczyć o zmianach w strukturze kości.
Diagnostyka w periodontologii – podstawa planu leczenia
Precyzyjna diagnostyka jest fundamentem skutecznej terapii. Doświadczony specjalista rozpoczyna leczenie od szczegółowej oceny stanu przyzębia. Podstawowe badanie kliniczne obejmuje ocenę wizualną dziąseł oraz pomiar głębokości kieszonek dziąsłowych przy użyciu specjalnej, kalibrowanej sondy periodontologicznej. Pomiar ten jest złotym standardem pozwalającym odróżnić zapalenie dziąseł (rowek do 3 mm) od periodontitis (kieszonka 4 mm i więcej).
Niezwykle ważnym wskaźnikiem jest również krwawienie podczas sondowania (BOP – Bleeding on Probing), które świadczy o aktywnym stanie zapalnym. W diagnostyce wykorzystuje się również badania obrazowe, takie jak zdjęcia RTG (wewnątrzustne i panoramiczne), które pozwalają ocenić poziom i stopień zaniku kości. W bardziej skomplikowanych przypadkach, przy planowaniu zaawansowanych zabiegów, jak np. kiretaż czy regeneracja kości, nieoceniona może być tomografia komputerowa 3D (CBCT), dostarczająca trójwymiarowego obrazu struktur kostnych.
Nowoczesne zabiegi z zakresu periodontologii
Celem leczenia periodontologicznego jest zatrzymanie postępu choroby, eliminacja stanu zapalnego i przywrócenie zdrowia tkankom przyzębia. Terapia jest zazwyczaj wieloetapowa i dostosowywana indywidualnie do potrzeb pacjenta.
Faza I – leczenie niechirurgiczne
To absolutna podstawa i najważniejszy etap leczenia. Obejmuje on edukację pacjenta w zakresie prawidłowej higieny oraz profesjonalne usunięcie przyczyny choroby. W gabinetach wykonywane są dwa podstawowe zabiegi:
- Skaling naddziąsłowy – zabieg profilaktyczny, polegający na usunięciu kamienia i płytki bakteryjnej z powierzchni koron zębów (części widocznych nad dziąsłem). Jest to element profesjonalnej higienizacji, którą uzupełnia piaskowanie (usunięcie osadów) i polerowanie, co wygładza powierzchnię zębów i utrudnia ponowne osadzanie się biofilmu.
- Skaling poddziąsłowy i wygładzanie korzenia (SRP), czyli kiretaż zamknięty – to podstawowa metoda leczenia periodontitis. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym i polega na dokładnym, głębokim oczyszczeniu kieszonek przyzębnych. Celem jest usunięcie kamienia poddziąsłowego oraz zainfekowanej, zewnętrznej warstwy cementu korzeniowego. Następnie powierzchnia korzenia jest starannie wygładzana, co utrudnia ponowne przyleganie bakterii i sprzyja regeneracji przyzębia.
Faza II – leczenie chirurgiczne
Jeśli po zakończeniu fazy niechirurgicznej głębokie kieszonki (zazwyczaj powyżej 5 mm) nadal się utrzymują, konieczne może być leczenie chirurgiczne. Zapewnia ono bezpośredni wgląd w pole zabiegowe. Do najczęstszych procedur należą kiretaż otwarty, zabiegi regeneracyjne (z użyciem biomateriałów do odbudowy utraconej kości) oraz zabiegi plastyki śluzówkowo-dziąsłowej (np. pokrywanie recesji dziąsłowych).
Faza III – leczenie podtrzymujące
Periodontitis jest chorobą przewlekłą. Nawet po zakończonym sukcesem leczeniu aktywnym, kluczowe dla utrzymania efektów są regularne wizyty kontrolne w ramach fazy podtrzymującej. Zazwyczaj odbywają się co 3-6 miesięcy i obejmują profesjonalne czyszczenie oraz monitorowanie stanu przyzębia, co pozwala zapobiec nawrotowi choroby.
Wpływ chorób przyzębia na zdrowie ogólne
Zdrowie jamy ustnej jest nierozerwalnie związane ze zdrowiem całego organizmu. Badania naukowe dowodzą, że bakterie odpowiedzialne za choroby przyzębia mogą przenikać do krwiobiegu i wywoływać lub nasilać stany zapalne w odległych narządach. Udowodniono związek periodontitis ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych (zawał serca, udar mózgu), problemami z kontrolą cukrzycy, chorobami układu oddechowego, przewlekłymi chorobami nerek, a nawet z niekorzystnymi wynikami ciąży, takimi jak przedwczesny poród i niska masa urodzeniowa dziecka.
Rola higieny jamy ustnej w profilaktyce
Najlepszym sposobem na uniknięcie problemów periodontologicznych jest skuteczna profilaktyka. Jej filarami są:
- Codzienna higiena – dokładne szczotkowanie zębów co najmniej dwa razy dziennie oraz regularne czyszczenie przestrzeni międzyzębowych za pomocą nici dentystycznej lub szczoteczek międzyzębowych.
- Profesjonalna higienizacja – regularne wizyty u higienistki lub lekarza stomatologa w celu wykonania skalingu i piaskowania, które usuwają złogi niemożliwe do wyeliminowania w domu.
- Regularne kontrole stomatologiczne – pozwalają na wczesne wykrycie niepokojących objawów i szybką interwencję.
Periodontologia – najczęściej zadawane pytania
Czym zajmuje się periodontologia?
Periodontologia to dział stomatologii skoncentrowany na profilaktyce, diagnozowaniu i leczeniu chorób tkanek otaczających ząb, czyli przyzębia. Obejmuje to dziąsła, kość wyrostka zębodołowego, ozębną i cement korzeniowy. Periodontolog leczy takie schorzenia jak zapalenie dziąseł i periodontitis (paradontozę).
Jakie zabiegi wykonuje periodontolog?
Periodontolog wykonuje wiele zabiegów. Podstawowe to procedury niechirurgiczne, takie jak skaling naddziąsłowy i poddziąsłowy (kiretaż zamknięty). W zaawansowanych przypadkach przeprowadza leczenie chirurgiczne, w tym kiretaż otwarty, zabiegi regeneracji kości oraz plastykę dziąseł, np. pokrywanie recesji.
Jak długo goją się dziąsła po kiretażu zamkniętym?
Bezpośrednio po zabiegu dziąsła mogą być obolałe i wrażliwe przez kilka dni. Pełny proces gojenia i re-adaptacji tkanek do powierzchni korzenia trwa zazwyczaj od 4 do 6 tygodni. W tym czasie ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza, w tym stosowanie specjalnej diety i protokołu higienicznego (np. płukanek antyseptycznych), aby proces regeneracji przebiegał prawidłowo.
Czego nie wolno robić po skalingu?
Przez co najmniej 24 godziny po skalingu zaleca się stosowanie tzw. białej diety, czyli unikanie spożywania silnie barwiących pokarmów i napojów (np. kawy, herbaty, czerwonego wina, buraków), aby zapobiec przebarwieniom. Warto również powstrzymać się od palenia papierosów i spożywania bardzo gorących lub bardzo zimnych posiłków, które mogą nasilać przejściową nadwrażliwość zębów.
Czy skaling poddziąsłowy (kiretaż) boli?
Nie. Skaling poddziąsłowy, czyli kiretaż zamknięty, jest zabiegiem wykonywanym w znieczuleniu miejscowym. Dzięki temu pacjent nie odczuwa bólu podczas procedury. Po zabiegu może wystąpić przejściowa tkliwość i nadwrażliwość dziąseł, które można kontrolować za pomocą standardowych leków przeciwbólowych (zaleconych przez lekarza) i które ustępują w ciągu kilku dni.
Jeśli masz pytania lub chciałbyś umówić się na wizytę, skontaktuj się z nami już teraz.
Twój uśmiech to nasza pasja, i jesteśmy gotowi Ci pomóc w osiągnięciu zdrowej i pięknej jamy ustnej.
Oferujemy nowoczesne metody leczenia, komfortowe warunki i atrakcyjne ceny.
Zadbaj o zdrowie swoich zębów – umów się na wizytę już dziś! Twój uśmiech jest w dobrych rękach!
